Verkiezingsdebat Gezonde Leefomgeving: eensgezindheid over betere bescherming omwonenden

17 november 2023

Terugblik op Nationaal Verkiezingsdebat: Gezonde Leefomgeving

Beverwijk, 16 november – Gisteravond vond het ‘Nationale’ Verkiezingsdebat over de Gezonde Leefomgeving plaats in het Huis van de Wijk in Beverwijk. De avond bood een platform voor dialoog en discussie tussen aankomende Tweede Kamerleden en bewonersvertegenwoordigers over de vraag of de overheid in staat is de leefomgeving van haar inwoners voldoende te beschermen. Organisator van het debat, Natuur en Milieufederatie Noord-Holland, verwelkomde onder andere de Kamerleden Eddy van Hijum (NSC), Ines Kostić (PvdD), Suzanne Kröger (GroenLinks-PvdA), Pieter van der Gaag (D66), Michel Klein (CU), Kelly Uiterwijk (JA21) Mark van Treuren (Piratenpartij) en Ernst Boutkan (Volt). 

Kritische vragen aan de politieke partijen 

De aanwezige politieke partijen werden onderworpen aan kritische vragen en stellingen over actuele milieukwesties, met als doel inzicht te krijgen in hun visie en plannen om de gezonde leefomgeving te beschermen. De vragen en stellingen, geformuleerd in samenspraak met omwonenden, hadden betrekking op de geluidshinder rondom Schiphol, luchtkwaliteit in de omgeving van Tata Steel, lozing van PFAS-stoffen bij Chemours en de schadelijke effecten van bestrijdingsmiddelen van de lelieteelt in Noord-Holland en Drenthe. De kandidaat Tweede Kamerleden gingen vervolgens met elkaar over het betreffende onderwerp in debat. Tussen de stellingen door legde Sijas Akkerman, directeur van Natuur en Milieufederatie Noord-Holland, vragen uit het publiek voor aan de kandidaten.  

Geluidshinder Schiphol 

Het debat werd geopend met discussie over luchtvaart en Schiphol. Met de stelling ‘De overheid is tekortgeschoten in het beschermen van omwonenden’ was het merendeel het eens. “Het ontbreekt de luchtvaart aan wet- en regelgeving, dat moet veranderen. De gezondheid van bewoners moet voorop staan en de overheid moet daarbij het algemeen belang dienen,” stelde Eddy van Hijum (NSC), “toch moeten ook de economische belangen worden afgewogen.” Suzanne Kröger (GroenLinks-PvdA): “Er moeten harde grenzen worden gesteld aan Schiphol, we moeten pal voor de gezondheid van de omwonenden staan en de overheid heeft de huidige gezondheidsrisico’s van de luchtvaart veel te lang gedoogd.” Alleen Kelly Uiterwijk van JA21 ziet het oplossen van het geluidsprobleem vooral in hoger aanvliegroutes en technische oplossingen. Krimp van Schiphol vindt ze niet nodig. 

Schadelijke pesticiden 

Ook over gewasbescherming waren de partijen het opvallend eens. Onkruidverdelger Glyfosaat – dat volgens verschillende wetenschappelijke onderzoeken neurotoxisch is – moet in Nederland snel verboden worden. Ines Kostić: “Hoe kan het dat Landbouwminister Piet Adema een besluit van de Tweede Kamer om Glyfosaat te verbieden naast zich neerlegt? In een democratische rechtsstaat kun je dat niet doen.” Michel Klein, de nummer 10 van de ChristenUnie: “We moeten niet vergeten dat de Europese veiligheidsautoriteit EFSA het middel heeft goedgekeurd. Daar kun je niet zo makkelijk van afwijken.” 

Voor andere ander bestrijdingsmiddelen die mogelijk neurotoxisch zijn zou volgens de meeste partijen het voorzorgbeginsel moeten gelden. Eerst onderzoeken of deze pesticiden veilig zijn, en ze pas toelaten voor gebruik als we dat zeker weten 

Wederom eensgezind vonden alle partijen dat gemeenten en andere overheden veel meer hun verantwoordelijkheid moeten nemen om hun inwoners te beschermen tegen het overmatig gebruik van bollengif. Inwoners die op plekken wonen die bijvoorbeeld aan drie kanten omgeven zijn door bollenvelden en elke week hun ramen en deuren moeten sluiten omdat er anders bollengif in hun huis komt kunnen nu geen beroep doen op de overheid om hen te beschermen. Ernst Boutkan, de nummer drie van Volt: “Dat moet anders: bijvoorbeeld door veel ruimere spuitvrije zones in te stellen of in bestemmingsplannen te regelen dat er geen bollenteelt meer plaats kan vinden.” 

Vervuilende bedrijven 

Een ander prominent onderwerp deze avond was de ernstige vervuiling door grote bedrijven als Chemours en Tata Steel. Alle aanwezige partijen konden het met elkaar eens worden dat het onterecht is ‘dat boeren, vissers, MKB en burgers sterker worden beperkt dan ziekmakende grootvervuilers als Tata Steel’. Dat gold niet voor de stelling ‘De Nederlandse Staat meerderheidsaandeelhouder worden van Tata Steel’: alleen Michel Klein van de Christen Unie was het hier mee eens. GroenLinks/PvdA-lid Suzanne Kröger gaf aan neutraal te zijn, alle andere partijen waren het oneens met de stelling. 

Discussies en toezeggingen 

Wat opviel tijdens de avond was de eensgezindheid en de toezeggingen van de politieke vertegenwoordigers om de industrie na de verkiezingen écht de houden aan strenge normen die de omwonenden voldoende beschermen. Ook al zou dat betekenen dat bedrijven dan moeten sluiten. “Als de lozingsvergunning voor PFAS van Chemours wordt ingetrokken en het bedrijf niet meer kan produceren, dan is dat zo”, stelde Van Hijum van NSC samen met de andere aanwezigen. Mark van Treuren, van de Piratenpartij, vond, net als de meeste aanwezige partijen, dat de vergunning van het zeer schadelijke PFAS-producerende Chemours sowieso ingetrokken zou moeten worden. Maar dat ging van Hijum dan weer te ver, omdat rechtszekerheid ook voor bedrijven moet gelden. 

Bovendien pleiten alle partijen voor het aanpakken van de ‘weeffouten’ in de politieke besluitvorming. Wetten moeten veel strenger gehandhaafd worden. Het Rijk en provincie moeten als dat nodig is strenger zijn dan EU-wetgeving. En de gezondheid van omwonenden moet prevaleren boven de economische belangen van bedrijven. 

We vertrouwen erop dat de kiezers voldoende geïnformeerd zijn over de standpunten van de aanwezige politieke partijen zodat ze een weloverwogen groene en gezonde keuze kunnen maken in het stemhokje op 22 november.