Raad van State laat stikstofbom vallen

18 juni 2019

Raad van State laat stikstofbom vallen

Op 29 mei jl. heeft de Raad van State ‘een stevige uitspraak gedaan’ (aldus de Minister van LNV in een ongebruikelijke karakterisering) over het Nederlandse stikstofbeleid. De meeste Nederlandse Natura 2000-gebieden, ook in Noord-Holland, zijn overbelast door stikstofdeposities vanuit vooral landbouw, verkeer en de industrie. In de meeste Nederlandse Natura 2000-gebieden worden de zogenoemde Kritische Depositiewaarden (KDW), een maat voor de overbelasting, overschreden, vaak met tientallen of zelfs honderden procenten.

Door die massale overschrijdingen was de vergunningverlening een aantal jaren geleden vrijwel stilgevallen, en bedacht het kabinet de ‘Programmatische Aanpak Stikstof (PAS)’, een ingewikkeld en grootscheeps salderingssysteem waardoor er toch weer ontwikkelruimte werd gecreëerd voor deze sectoren. De theorie was dat meer deposities (ruim) gecompenseerd zouden worden door nieuwe stallen en mest- en voermaatregelen in de landbouw enerzijds, en herstelmaatregelen in de natuurgebieden anderzijds.

Een programma op krediet

De Raad van State heeft nu, na een eerdere kritische uitspraak van het Europese Hof van Justitie, korte metten gemaakt met dit systeem. Het effect van die maatregelen vond de rechter te onzeker. Een van de tussenkoppen van het vonnis luidde zelfs ‘een programma op krediet’. Daardoor moet vanaf nu een toename van stikstofdeposities boven de Kritische Depositiewaarden per activiteit beoordeeld worden, wat in principe niet mogelijk is. De vergunningverlening ligt daarom vooralsnog stil.

Er worden nu door overheden diverse listen bedacht (zoals ‘externe saldering, toepassing van ADC-criteria’) om toch weer vergunningen te kunnen verlenen. Experts waren het op een door advocatenkantoor Hekkelman georganiseerde studiemiddag op 11 juni jl. over eens dat dit in verreweg de meeste gevallen geen soelaas gaat bieden.

Structurele maatregelen

Het enige dat erop zit is dat er op landelijk niveau structurele maatregelen worden getroffen, zoals inkrimping van de veestapel, een (fors) versnelde invoering van duurzame mobiliteit, scherpere vergunningseisen voor de industrie en het niet verder laten groeien van de luchtvaart (ook die draagt bij aan stikstofdeposities). Het is niet dat Nederland ineens als bij donderslag ‘op slot’ gaat, maar wel dat, eigenlijk voor het eerst, de economie wordt geconfronteerd met harde milieugrenzen, die te lang genegeerd zijn.