Negatieve effecten op natuur door mogelijke aanleg van sportvelden

9 april 2018

Negatieve effecten op natuur door mogelijke aanleg van sportvelden

In 2015 vernamen bewoners uit Rooswijk dat een sportvereniging (hockeyvereniging uit Wijde Wormer) een locatie zocht in Zaanstad om naar toe te verhuizen. Als één van de mogelijkheden daarvoor had de vereniging het gebied bij de Fortuinweg in Zaandijk op het oog. Deze beoogde locatie ligt echter in een gebied met een zeer hoge concentratie aan beschermde flora en fauna en ligt in de directe nabijheid van Natura 2000 gebied Polder Westzaan. Het gebied maakt deel uit en grenst aan het veenweidegebied het Guisveld, waar men bijzondere, of door de natuur wet beschermde dier- en plantensoorten kan aantreffen. Dit zijn bijvoorbeeld de Noordse woelmuis, waterspitsmuis, diverse vleermuissoorten, de meervleermuis, vele vogels waaronder roerdomp, kieviet, de bruine kiekendief en buizerd, daarbij de rugstreeppad en vissen zoals de kleine modderkruiper en bittervoorn. Degenen die voor een verhuizing gepleit hebben, hielden hier geen rekening mee en wilden zo snel mogelijk verhuizen. Er zijn in de jaren ‘70 ook pogingen gedaan om het Guisveld te gaan bebouwen. Dit hebben natuur- en milieugroepen destijds samen met bewoners uit de Zaanstreek kunnen tegenhouden.

Verhuizing hockeyclub

Voor verhuizing van de hockeyclub (met 650 leden) waren en zijn er andere mogelijkheden, zoals velden van bestaande sport verenigingen die in de toekomst vrij zouden komen. De hockeyvereniging is zich blijven richten op het gebied bij de Fortuinweg en heeft hiervoor veel gelobbyd bij de gemeenteraad. De gemeente Zaanstad heeft 6 miljoen euro vrijgemaakt om de verhuizing naar de locatie bij de Fortuinweg mogelijk te maken. Er is geen maatschappelijke noodzaak voor deze verhuizing, want de hockeyvereniging heeft twee mooi gelegen velden in Wijde Wormer en er is daar ook een derde veld mogelijk voor uitbreiding. Bovendien ligt hun huidige locatie net buiten de grenzen van gemeente Zaanstad, dus betreft afstand zal het niet veel uitmaken voor de sporters die uit Zaanstad komen. Het gaat om een plan voor aanleg van 3 kunstgrasvelden, bouw van kantine, kleedkamers en aanleg van min. 80 parkeerplaatsen, plaatsen van lichtmasten. Dit gaat gepaard met:
– vervuiling van de watergangen die hier zijn zoals door besproeiing met chemische middelen ter onderhoud van de kunstgrasvelden;
– met verkeer bij de aanleg en gebruik van de velden;
– overlast door geluid en licht (ook van de auto’s) waardoor o.a. diverse vogels en vleermuizen dit gebied zullen mijden.

De negatieve effecten hiervan zullen niet beperkt blijven tot het plangebied en tot ver in de omgeving hun neerslag krijgen op de daar voorkomende flora en fauna.Dit riep reacties op van omwonenden en ook van natuurorganisaties.

Werkgroep Natuurgebied Fortuin

Een aantal omwonenden heeft zich begin 2017 verenigd in de Werkgroep Natuurgebied Fortuin. Wij wilden met deze werkgroep het belang van de natuurwaarden in dit gebied onderzoeken en aantonen, en hebben als doel de natuurwaarden in dit gebied te beschermen en uit te dragen. De werkgroep onderhoudt contact met geïnteresseerde omwonenden in Zaandijk en natuur- en milieuorganisaties en wil deze plannen die door de gemeente worden uitgewerkt kritisch volgen, met name welke gevolgen van een sportvereniging vlakbij dit bijzondere natuurgebied kan hebben. Welke invloed zal de aanleg en gebruik van sportvelden hebben betreft licht, geluid, vervuiling op habitat van dieren op de natuurlijke omgeving en het leefmilieu van omwonenden hebben?

De werkgroep wordt ondersteund door de natuurorganisaties Natuur en Milieufederatie Noord-Holland en Kontakt Milieubeheer Zaanstreek (KMZ). De Werkgroep Natuurgebied Fortuin stelt als alternatief voor om op deze plaats een natuurpark te maken met eenvoudige voorzieningen zodat de hele buurt van de natuur kan genieten. Hiermee kunnen dan ook de natuurwaarden in tact blijven en dit zal geen verslechtering betekenen voor het milieu en de natuur. Bovendien zal dit kunnen bijdragen aan meer sociale cohesie in de wijk en zal dit veel minder hoeven te kosten dan de verhuizing van sport naar deze plaats.

Voor het plan voor de sportlocatie zullen 153 bomen gekapt moeten worden. Hiervoor is al een omgevingsvergunning afgegeven. Deze bomen hebben nu een functie voor het afvangen van fijnstof komende van het autoverkeer op de A8, vormen een geluidsbarrière, zijn een belangrijke bron voor zuurstof, zorgen voor wateropvang en dienen als habitat van vele diersoorten. Een deel van de bomen die nu meer dan 40 jaar oud zijn, zijn geplant toen de huizen gebouwd werden. De bomen zijn belangrijk voor wateropvang in deze buurt. Door zowel verharding v.d. bodem (bij bebouwing en kunstgrasvelden) alsook het verwijderen van (ook oude) bomen is er veel minder wateropvangcapaciteit waardoor ook het waterpeil beïnvloed gaat worden.

Natuuronderzoek

Gedurende enkele maanden tot in september 2017 heeft een (uitgebreid) natuuronderzoek plaats gevonden. Bij dit onderzoek hebben omwonenden en natuurorganisaties hun vraagtekens gezet, omdat het niet volledig genoeg is.

Dit onvolkomenheden betreffen bijv.:
– het aantal, de periode en de plaats van inloop vallen die in het gebied gezet zijn om de voorkomende muizensoorten te kunnen bepalen;
– de manier van onderzoek naar vleermuizen en marterachtigen;
– het onderzoek naar jaarrond vogelnesten; onderzoek naar vogels in en nabij dit gebied;
– onderzoek naar vissoorten.

Wij vinden dat het natuuronderzoek op verschillende onderdelen zeer onvolledig is uitgevoerd. Bovendien, vóórdat het ecologisch onderzoek heeft kunnen plaats vinden, is er al een aanvraag door de gemeente voor de kap van bomen in dit gebied gedaan. Deze kap is toen teruggedraaid na verzoek van buurtbewoners.

Ontwerpbestemmingsplan

Er is inmiddels een ontwerpbestemmingsplan voorgelegd. Hierop heeft de werkgroep met de milieu organisaties haar zienswijze ingediend. Het gaat dan om verandering van bestemming in sport.

Hierbij zal 1/3 deel van het plangebied dat nu bestemming natuur heeft, worden opgeofferd. In dat gebied met bestemming natuur bevinden zich vele diersoorten, waaronder de weidevogels als de roerdomp, kieviet en ook roofvogels als buizerd en bruine kiekendief die in deze omgeving hun foerageergebied hebben. In dit ontwerpplan wordt voorbij gegaan aan de negatieve invloed die dit plan zal hebben op deze en vele andere bijzondere, beschermde diersoorten die in het hele plangebied en daaromheen voorkomen. De habitat van diersoorten zoals de waterspitsmuis, de noordse woelmuis (deze is aangetoond in dit gebied door medewerkers van Landschap NH) zal geschaad zal worden.

Op de planlocatie waar nu een bosachtig gebied is rondom een open plek, foerageren vele vleermuizen zoals gewone en de ruige dwergvleermuis, de laatvlieger, die hier ook hun verblijf- of schuilplaatsen hebben. Nog niet onderzocht is of dit een gebied deel uit maakt van een trekroute van verschillende soorten vleermuizen en er is ook geen onderzoek geweest naar de vleermuiskolonies die zich in de omgeving bevinden. Het jachtgebied, verblijfplaatsen en migratieroutes van verschillende soorten vleermuizen waaronder de meervleermuis zal schade worden toegebracht. Op basis van het genoemde ecologisch onderzoek is er echter wel al een ontheffing verleend hiervoor, waartegen bezwaar is aangetekend.

Ook de rugstreeppad is aangetoond. Door middel van een paddenscherm en emmers is gepoogd deze dieren in het hele plangebied weg te vangen met het doel deze padden te verplaatsen naar een ander gebied erbuiten. In de emmers bij het scherm zijn veel verschillende soorten dode muizen gevonden, maar geen padden. Het scherm zal in totaal 2 jaar staan, dat betekent ook dat bepaalde populaties dieren die er voorkomen, nu gescheiden van elkaar leven.

Betreft aantasting van natuur en milieu, maken omwonenden samen met natuur- en milieuorganisaties zich grote zorgen om de gevolgen van aanleg van kunstgrasvelden. Deze worden meestal geplaatst op kunststof onderlaag, die kan afbrokkelen door verwering en zo in de vaarten en het milieu terecht komen. Daarnaast is de bodem in dit gebied in diepere lagen is ernstig vervuild met o.a. zware metalen als lood en kwik. Er is bij een ouder onderzoek geadviseerd de grond niet zonder saneringsplan te gaan gebruiken voor sportvelden. Bij bebouwing van kantines en kleedruimtes komen deze stoffen in het milieu terecht.

Wanneer er kunstgrasvelden liggen, moeten deze onderhouden worden. Dat gebeurt normaliter regelmatig met chemische reinigingsmiddelen waarmee de velden besproeid worden ter voorkoming van algenvorming. Ook deze komen in het milieu terecht, en wel in de omliggende sloten. De diersoorten die hier nu voorkomen, waaronder mogelijk bijzondere vissoorten als de kleine modderkruiper en bittervoorn, zullen hier nadeel van ondervinden, en mogelijk afsterven. Ook hier voorkomende planten en begroeiing zal schade ondervinden. Deze sloten en vaarten komen ook uit in het Natura 2000 gebied Polder Westzaan, zodat het leefklimaat voor plant en dier hier verslechterd zal worden.

Tot slot

Samengevat vrezen de werkgroep Natuurgebied Fortuin, verschillende omwonenden, Natuur en Milieu Federatie NH en KMZ dat vele negatieve effecten op de natuur en het milieu in de omgeving alsook op het Natura 2000 gebied polder Westzaan niet zijn uit te sluiten. Andere mogelijkheden voor de hockeyvereniging de Kraaien om uit te breiden van 2 naar 3 velden zullen grondig onderzocht moeten worden, ook op eigen locatie.

Er zal nader ecologisch onderzoek nodig zijn en ook een passende beoordeling, waarmee de negatieve effecten op natuur en N2000 gebied Polder Westzaan van de aanleg van een sportcomplex in dit gebied bij de Fortuinweg in Zaandijk, in kaart moeten worden gebracht.

Werkgroep Natuurgebied Fortuin

Voor nadere informatie kunnen mensen zich richten tot: werkgroepnatuurgebiedfortuin@gmail.com