Klimaatbestendige Kustlandschappen
21 januari 2021
Klimaatbestendige Kustlandschappen
Een oproep tot een nationaal onderzoeksprogramma met pilots
Het klimaat verandert en daar moet Nederland op anticiperen. De zeespiegel stijgt en de bodem daalt. Natuur, economie (landbouw, toerisme e.a.) en veiligheid staan daarmee alle drie onder druk. Kunnen we met een nieuw kustbeschermingsplan die drie in samenhang aanpakken door het creëren van klimaatbestendige landschappen waarbij we bijvoorbeeld gebruik maken van dubbele dijken? Op basis van onderzoek en eerste ervaringen uit pilots is het antwoord op die vraag positief. Dubbele dijken en waterkerende landschappen kunnen tegelijk baten genereren voor de leefomgeving, landbouw, natuur en de regionale toeristische economie. Deze aanpak kan al op korte termijn worden ingezet als eerste stap in de klimaatadaptatiestrategie zonder daarbij andere mogelijke, toekomstige adaptatiepaden uit te sluiten.
Er gebeurt al veel. De Gebiedsagenda Zuidwestelijke Delta zet dynamische dijkenzones neer als een handelingsperspectief voor de toekomst wat onderzocht moet worden. Het NIOZ heeft recent in beeld gebracht in hoeverre wisselpolders tussen dubbele dijken toegepast kunnen worden. In het Waddengebied zijn langs de Eems-Dollard verschillende pilots in uitvoering zoals de Dubbele Dijk, de Kleirijperij en de Brede Groene Dijk. Ook wordt concreet nagedacht over het grootschalige ophogen van laaggelegen landbouwgrond. Bij Holwerd aan Zee wordt een half open verbinding met de Waddenzee nagestreefd, in het Lauwersmeergebied wordt ingezet op versterking van de kustidentiteit én het creëren van een toekomstbestendig Lauwerskustgebied met een robuust karakter en in polder Wassenaar op Texel wordt gewerkt aan nieuwe vormen van aquacultuur. En in 2021 start het project waterkerende landschappen waarmee een eerst stap wordt gezet in het organiseren van kennisuitwisseling tussen alle lopende initiatieven.
Binnen het Deltaprogramma is het Kennisprogramma Zeespiegelstijging gestart om t/m 2025 onderzoek te doen naar kansrijke nationale klimaat-adaptatiepaden en besluitvorming daarover door het kabinet in 2026 voor te bereiden. Het is belangrijk dat de kansen die nu gezien worden en de ervaringen die met lopende programma’s en initiatieven worden opgedaan daarin doorwerken.
Zodat die besluitvorming ertoe leidt dat die kansen landelijk in de uitvoeringspraktijk landen. Dat gaat niet vanzelf en daartoe is een intensivering en versnelling van onderzoek en experimenteren nodig. Daarom roepen partijen op tot:
- Het instellen van een nationaal onderzoeksprogramma Klimaatbestendige Kustlandschappen, waarmee alle lopende initiatieven verbonden en versterkt worden en kennisontwikkeling en -benutting versneld worden. De volgende vraagstukken staan daarin centraal:
- Meerwaarde waterveiligheid, natuur en regionale economie;
- Bijdrage aan circulaire economie, verlagen CO2 en milieu emissies;
- Ontwerp varianten, technisch en natuurlijk (nature based solutions), en beheer;
- Financiën en business modellen, voor reguliere landbouw en nieuwe vormen van landbouw, aquacultuur, recreatie en maatschappelijke diensten;
- Governance, aanpak, draagvlak en communicatie.
- Het starten van twee of meer pilot projecten om te experimenteren en praktijkervaring op te doen. Zo kan de innovatieperiode versneld worden doorlopen. Er zijn ideeën voor en innovatieve pilot rond dubbele dijken met opslibbende wisselpolders in de Zuidwestelijke Delta als mogelijke invulling van de dynamische dijkenzones zoals in de Gebiedsagenda 2050 als handelingsperspectief neergezet, en waarbij de inrichting ook waterveiligheidsonderzoek mogelijk maakt. Hierbij gaan we leren van de pilot in Groningen. Concrete ideeën zijn er voor een innovatieve, grootschalige pilot rond ‘Ophogen laaggelegen landbouwgrond met slib uit de Eems Dollard’.
- De partijen vragen het Ministerie van IenW en het Deltaprogramma om hier in 2021 samen met de partijen capaciteit en middelen voor in te zetten en gezamenlijk te werken aan de financiering en organisatie van de totale opgave.
Op deze manier wordt de beleids- en kennisontwikkeling versneld en de kans vergroot dat kansrijke klimaatadaptatiestrategieën met meerwaarde voor leefomgeving, landbouw, natuur en regionale economie in 2026 in de besluitvorming meegenomen kunnen worden.
Namens de partijen:
DeltaPlatform
Ecoshape
Fryske Gea
Groninger Landschap
Holwerd aan Zee
HZ University of Applied Sciences
Natuur- en Milieufederatie Groningen
Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland
Natuurmonumenten
NIOZ
Programma Duurzame Haven Lauwersoog
Programma naar een Rijke Waddenzee
Provincie Groningen
Roem van Yerseke
Stichting Zilte Zone
Vogelbescherming Nederland
Waddenvereniging
Waterschap Hunze en Aa’s
Waterschap Noorderzijlvest
Wereld Natuur Fonds