Gezondheidsproblemen voor omwonenden Schiphol groter dan aangenomen

4 oktober 2022

Gezondheidsproblemen voor omwonenden Schiphol groter dan aangenomen

Geluidhinder, slaapverstoring en de uitstoot van hoge niveaus van ultrafijnstof rond Schiphol geven gezondheidseffecten voor omwonenden die veel groter zijn dan wordt aangenomen. Voor zeker 100.000 mensen tellen deze effecten bij elkaar op. Pas bij uitgebreide lezing van onderzoeken van het RIVM en de GGD’s zoals vlak voor de zomer uitgekomen, valt deze conclusie op. De informatie vertrekt aan de Tweede Kamer en de media geeft hier geen inzicht in. Zijn deze onderzoeken snel onder het tapijt geveegd?

De onderzoeksuitkomsten van het RIVM en de GGD’s zijn aanleiding om het aantal vluchten op Schiphol sterk te verminderen, minder dan de nu afgesproken 440.000 vluchten per jaar. Natuur en Milieufederatie Noord-Holland roept het kabinet op om nachtvluchten af te schaffen. Effecten op de gezondheid moet zoveel mogelijk beperkt worden door tijdelijke normen vast te stellen en een meetnet voor ultrafijnstof op te zetten. Omwonenden moeten structureel worden betrokken bij de besluitvorming over vermindering van het aantal (nacht)vluchten en maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit rondom de luchthaven.

Gezondheidsklachten ultrafijnstof

Naast geluidhinder heeft ook ultrafijnstof korte- en langetermijneffecten op de gezondheid van omwonenden, zo toont onderzoek van het RIVM aan. De resultaten van een in 2017 gestart onderzoek wijst uit dat ultrafijnstof op korte termijn een verhoging van luchtwegklachten bij basisschoolkinderen in de buurt van de luchthaven geeft. Nu zijn ook de langetermijneffecten op de gezondheid onderzocht. Hieruit blijkt dat langdurige blootstelling aan ultrafijnstof van vliegverkeer mogelijk effect heeft op het hart- en vaatstelsel. Minstens 110.000 mensen in de directe nabijheid van de luchthaven hebben een twee keer zo groot risico op sterfte aan hartritmestoornissen, het gebruik van medicijnen voor hartaandoeningen en aangeboren afwijkingen dan mensen die verder van de luchthaven wonen. Bovenop deze risico’s gelden ook nog eens de risico’s van geluidshinder en fijnstof (door meerdere bronnen zoals wegverkeer) en het al bestaande verhoogde risico voor kwetsbare groepen in deze stedelijke regio’s.

Geluidshinder en slaapverstoring

Omwonenden in de wijde omtrek van Schiphol ervaren ernstige geluidhinder en slaapverstoring. De geluidhinder rond Schiphol is in de periode 2016-2020 zelfs toegenomen en hierdoor veroorzaakte slaapverstoring komt zeker vier maal vaker voor dan berekend met de door het Rijk erkende modellen. Zowel slaapverstoring als geluidhinder brengen ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee voor de omwonenden van de luchthaven. Deze risicofactoren zijn merkbaar voor bewoners tot op 40 kilometer afstand van Schiphol, ver buiten de huidige berekende marges. Geluidhinder en slaapverstoring kunnen leiden tot gezondheidsklachten; zo is er een duidelijk verband tussen langdurige blootstelling aan (vliegtuig)geluid en een verhoogde bloeddruk, hart- en vaatziekten, beroertes en chronische ziektes. Dit probleem betreft niet alleen tot de wijde omtrek van Schiphol, maar doet zich ook voor rondom Eindhoven airports en de militaire luchthavens in Brabant. Het meest recente rapport (1), uit juli 2022, toont aan dat de hinder in veel gebieden (ver) boven de WHO streefwaarden uitkomt. De huidige regelgeving, gebaseerd op een hogere waarde dan het WHO advies, biedt onvoldoende bescherming tegen gezondheidseffecten.

Tijd voor actie

Daarom is het volgens de Natuur en Milieufederatie Noord-Holland noodzakelijk om de komende jaren grote veranderingen in het beleid rondom Schiphol aan te brengen. Er is actie nodig, te beginnen met vermindering van het aantal vluchten tot onder de huidige voorstellen van 440.000 per jaar. De geluidnormen moeten passend zijn bij het ambitieniveau van de WHO, namelijk 45 dB gedurende het etmaal (gemiddeld over 24 uur) en ’s nachts 40 dB (tussen 23.00-07.00 uur). Dit is mogelijk door allereerst de nachtvluchten te minimaliseren waarbij actieve handhaving nodig is bij overschrijding. Daarnaast moet er bij nieuwe bouwplannen en bestaande huisvesting rekening worden gehouden met de grote hoeveelheid lawaai en moeten burgers hierover geïnformeerd worden. Doe onderzoek mét omwonenden naar betere geluidsmaten in plaats van in de regelgeving alleen uit te gaan van berekeningen. Wat betreft ultrafijnstof is de oproep van de federatie de effecten op de gezondheid zoveel mogelijk te beperken door het vaststellen van tijdelijke normen en het opzetten van een meetnet voor ultrafijnstof. Omwonenden moeten structureel worden betrokken bij de besluitvorming over vermindering van het aantal (nacht)vluchten en maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit rondom de luchthaven.

1 https://ggdghor.nl/actueel-bericht/onderzoeksrapport-geluidshinder-en-slaapverstoring-luchtvaart-2020/ hierin o.a.