Burgerbeweging wil doorpakken met energietransitie
9 juni 2022
Burgerbeweging wil doorpakken met energietransitie
De Nederlandse burgerbeweging wil doorpakken met de omslag naar eerlijke en duurzame energie. Zowel de oorlog in Oekraïne, als de aardbevingsschade in Groningen en de aanhoudende zorg om het klimaat maken dat die omslag urgent is en er een indrukwekkend momentum is ontstaan. Dit blijkt uit de raadpleging die de Natuur en Milieufederaties hebben uitgevoerd onder de 1217 aangesloten burgerinitiatieven in heel Nederland. Met als belangrijkste conclusie: duurzaamheid ligt binnen handbereik, zeker als de sterkste schouders de zwaarste lasten zullen dragen.
In het vandaag gepresenteerde rapport Eerlijke energie in een turbulente wereld zijn reacties verzameld van betrokken burgers van lokale natuur- en milieugroepen, energie-initiatieven of andere burgerinitiatieven, die aangesloten zijn bij de 12 provinciale Natuur- en Milieufederaties. Duidelijk is dat zij pleiten voor duurzame maatregelen die de overheid op een eerlijke manier moet uitvoeren.
“Naast de klimaatcrisis en de oorlog in Oekraïne is er ook een energiecrisis; deze staan niet los van elkaar. De overheid pakt op sommige cruciale momenten onvoldoende door, terwijl de betrokkenheid van de burgerbeweging groot is. Als de overheid op bepaalde punten te lang blijft wachten, kan het draagvlak onder de burgers ook verzuren,” stelt Annie van de Pas, netwerkdirecteur van de Natuur en Milieufederaties.
Daad bij het woord
Uit de reacties blijkt dat veel mensen niet alleen goede ideeën en reflecties hebben, maar ook bereid zijn zelf daad bij het woord te voegen. Met een urgentie en verwachting die nooit zo sterk was als nu.
“Ik denk dat we niet anders kunnen dan zo snel mogelijk alles te gaan doen om onafhankelijk te worden van gas en olie.”
Rechtvaardigheid
Velen benadrukken het belang van een eerlijke verdeling van de lasten. De energietransitie heeft alleen echt kans van slagen, als deze rechtvaardig is. De grootste energieverbruikers moeten de meeste maatregelen nemen. En de sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Een belangrijke oplossingsrichting die daarbij wordt aangedragen, betreft een onderscheid (in prijsbeleid) tussen basisbehoeften aan energie en luxe-verbruik. Bijvoorbeeld in de vorm van een progressief prijsbeleid.
“Maak als overheid bij de betaalbaarheid van energie nu eens onderscheid in de basisbehoeften versus luxe producten.”
Energiebesparing én duurzame energieopwekking
Besparing is voor veel mensen belangrijk. Daarmee is immers veel te winnen. Toch beseft iedereen maar al te goed dat we – ook dan – altijd energie zullen blijven gebruiken. Daarom komt een breed scala van mogelijkheden tot duurzame energieopwekking aan de orde. Met als grote favoriet, op nummer één, de opwekking van zonne-energie. Het één maakt het ander overigens niet overbodig. Het is niet ‘of – of’, maar ‘en – en’.
Samen de handen uit de mouwen
‘De beste stuurlui staan aan wal,’ zegt men, maar dat gaat in dit geval niet op. De daadkracht die de burgerbeweging toont, is indrukwekkend. Bijna iedereen zegt zelf iets te doen en de voorbeelden die daarbij worden gegeven, laten niets te raden over.
“Bij ons zijn zonnepanelen geïnstalleerd, ik loop en fiets veel meer en ben echt kieskeurig wanneer de auto gebruikt gaat worden. Mijn maandelijkse energierekening heb ik met €25 naar beneden bij kunnen stellen.” (…) “Thuis heb ik de afgelopen 20 jaar 75-80% van de oorspronkelijke energiebehoefte kunnen besparen door diverse maatregelen.”
Alle seinen op groen?
De reacties van deze burgers geven een beeld van de saamhorigheid en de bereidheid om van de energietransitie samen een succes te maken. Dat biedt, naast alle zorgen om klimaatverandering en de geopolitieke spanningen, ook hoop en vertrouwen dat de weg naar duurzame en eerlijke energie is ingeslagen. Dat er substantiële stappen worden en kunnen worden gezet.
Annie van de Pas: “Vooral in onderlinge samenwerking valt veel te bereiken, met een stevige, actieve opstelling van de overheid en voldoende ruimte voor burgerinitiatieven om te kunnen floreren. Dit rapport laat zien dat er draagvlak is bij de burgerbeweging voor normering en heffing bij bedrijven. De kansen om versneld te verduurzamen zijn binnen handbereik. Nu is het vooral belangrijk door te zetten en het uit te gaan voeren. Alle mooie woorden over de energietransitie hebben straks geen waarde als belangrijke stappen nu niet snel worden gezet.”